HISTORIA SZKOŁY W ODPORYSZOWIE

Uchwała IV soboru lateraneńskiego z 1215 roku nakazywała tworzenie szkół parafialnych przy każdym lepiej uposażonym kościele. Katedralny spis dóbr kościelnych z 1513 roku, ujmuje szkołę parafialną w Odporyszowie. O szkołę zadbał ks. Józef Marszałkowski. Wybudował dla niej w 1765 roku osobny budynek kryty gontem. W międzyczasie nauczanie odbywało się w domu organisty Tomasza Lignackiego, który uczył 3 uczniów.

W tym czasie to proboszczowie, mieszczanie i chłopi decydowali o rodzaju i jakości uposażenia szkół. Wykształcenie nauczycieli ograniczało się przeważnie do zakresu szkoły parafialnej.

Wykształcenie i osobiste zdolności pedagogiczne nauczyciela, decydowały o poziomie szkoły i zakresie nauczania. Szkoły parafialne ograniczały się do nauki czytania i pisania w języku łacińskim, śpiewu kościelnego, ministrantury i katechizmu. Frekwencja w tych szkołach, zwłaszcza wiejskich była bardzo niska. Około roku 1780 w parafii Odporyszów było 215 dzieci w wieku szkolnym, w tym 103 dziewczęta. Do szkoły uczęszczało tylko kilkoro chłopców, a dziewczęta w ogóle nie mogły uczęszczać do szkoły.

Na początku XIX wieku w parafialnej szkółce odporyszowskiej, gdzie szkołą opiekował się miejscowy proboszcz Stanisław Morgenstern, uczył organista Ludwik Dobrowolski. Były w tej szkole tylko dwie klasy.. Z powodu ubóstwa lub niedbalstwa rodziców nie wszystkie dzieci parafii uczęszczały do szkoły. O dzieciach, które umiały czytać drukowane litery ludzie wyrażali się z podziwem: ,,On nawet umie czytać książki drukowane”- mawiano.

W 1867 roku język polski stał się znowu językiem wykładowym, niemiecki został całkowicie wyeliminowany.

Należy nadmienić, że 1871 roku szkoły zostały przejęte przez władze świeckie..

Nie ma informacji jak wyglądało nauczanie do roku 1915. Pierwsze zapisy w kronice szkoły pochodzą z 1914 roku. Wtedy to autor zaznaczył, iż ,,Akta szkolne w czasie inwazji rosyjskiej, trwającej od 10 listopada 1914 do 3-go maja 1915 zostały przez Moskali zupełnie zniszczone, dlatego też kronika szkolna rozpoczyna się od tego czasu.” W maju 1915 roku od kul armatnich spłonął dach kościoła i opalona została wieża dzwonnicy. Od niej zajął się budynek szkoły. Po budynku pozostały tylko mury. Nauka musiała odbywać się w wynajętych pomieszczeniach. Budynek został wyremontowany i oddany do użytku dopiero w październiku 1919 r. Warunki do pracy bardzo trudne. Nauczyciele sami, na ile to było możliwe, dbali o budynek szkolny.

12 grudnia 1924 roku Kuratorium okręgu krakowskiego podniosło stopień organizacyjny szkoły do dwóch klas. W Odporyszowie warunki do nauczania były już wtedy dobre. Szkoła dysponowała dwoma izbami lekcyjnymi. Uczyło dwóch nauczycieli etatowych i jeden nieetatowy. Ogółem do szkoły zapisanych było 108 uczniów. .

W latach 1930 -1939 za podstawę organizacyjną i programową przyjęto 7- letnią szkołę powszechną. Tuż przed wojną w szkole językiem nauczania był język polski.

Po wybuchu wojny szkoła nie działała przez półtora miesiąca. Po rozpoczęciu nauki w pażdzierniku nauczano według programu przedwojennego; jednakże z biegiem czasu władze okupacyjne coraz częściej zaczynały ingerować w pracę szkół. W styczniu 1940 r. zakazano w szkołach powszechnych nauczania historii, geografii politycznej i śpiewu, również zabroniono posługiwania się podręcznikami do języka polskiego. Dozwolone były jedynie podręczniki do nauki religii, arytmetyki i przyrody. Kierownicy szkół musieli złożyć odebrane uczniom podręczniki w urzędach gminnych. Nakazano też usunięcie wszystkich godeł państwowych , portretów , map i obrazów. Nauka często była przerywana ze względu na warunki lokalowe lub manewry wojsk niemieckich.

We wrześniu 1941 roku szkołę zajęły wojska niemieckie.

Zajęcia rozpoczęły się 1 września 1945 r.. Większość sprzętu szkolnego była bardzo prymitywna, zazwyczaj przynosili go uczniowie. Rozpoczęła się przebudowa szkolnictwa w Polsce. Pierwszy jej etap zakończył się przekształceniem szkół powszechnych w szkoły podstawowe. 23 stycznia 1946 roku na zebraniu gromadzkim utworzony został Komitet Budowy Szkoły na czele którego stanęła Kazimiera Lisak, ówczesny dyrektor szkoły. Po wielu problemach związanych z uzyskaniem gruntu pod budowę udało się ją rozpocząć w sierpniu 1947 roku. W tym czasie nauka odbywała się w starej szkole ,, na Podkościelu” i w jednej sali nowej szkoły ,,na Źwierniku”. Uroczystą akademią 1 maja 1951 roku dzieci zostały wprowadzone do nowego budynku szkolnego.

Od pierwszych dni po wojnie, szkoła stała się ośrodkiem kultury. Tam organizowano przedstawienia, spotkania dla środowiska, prowadzono kursy dla dorosłych. Szkołę i teren wokół niej ciągle upiększano. Wykonano nowy płot, płytę betonową przed szkołą, oraz przygotowano teren pod ogród. We wszystkich pracach pomagali rodzice i dzieci. Nauczyciele i dzieci zdobywali fundusze najpierw na budowę, a później na wykończenie szkoły, dając płatne przedstawienia i organizując różnego typu występy. W lutym 1956 roku zawieszono zajęcia ze względu na silne mrozy i brak opału. .

Szkoła była miejscem w którym mieszkańcy wsi mogli zetknąć się z kulturą narodową, a przede wszystkim tradycją, którą z wielkim zaangażowaniem kultywowali nauczyciele. Były więc Jasełka, chodzenie z turoniem, przedstawienia związane z obchodem Świąt Wielkanocnych. Wyjeżdżano na wycieczki turystyczno krajoznawcze W szkole organizowano kursy np.: kroju i szycia, gotowania i pieczenia. Ważną rolę w szerzeniu kultury odegrały zespoły artystyczne działające przy szkole: Zespół mandolinistów, zespół wokalno – taneczny, kółko dramatyczne.

.

Strona główna